Nhiều nhà đầu tư, đặc biệt là người mới, thường có định kiến rằng cổ phiếu có giá thấp là "rẻ" và "tốt để mua", trong khi cổ phiếu có giá cao là "đắt" và "không tốt". Giá cổ phiếu chỉ là một con số đơn lẻ, không phản ánh toàn bộ giá trị hay quy mô của một doanh nghiệp. Sự nguy hiểm nằm ở chỗ, nếu chỉ dựa vào thị giá, nhà đầu tư có thể bỏ lỡ những cơ hội tốt từ các công ty giá cao nhưng có tiềm năng lớn, hoặc mắc kẹt vào những công ty giá thấp nhưng có rủi ro cao hoặc hoạt động kém hiệu quả. 

I. Giá cổ phiếu là gì và những yếu tố nào tác động đến nó?

Giá cổ phiếu (Stock Price) là mức giá nhà đầu tư phải trả để sở hữu một cổ phiếu của một doanh nghiệp, nhưng nó không nhất thiết phản ánh "giá trị thực" (intrinsic value) của doanh nghiệp. Giá trị thực là giá trị nội tại của cổ phiếu, được xác định thông qua sức khỏe tài chính, lợi nhuận và điều kiện thị trường, có thể khác biệt đáng kể so với giá thị trường hiện tại.

Sự lệch pha giữa giá cổ phiếu và giá trị thực của cổ phiếu thường xuyên xảy ra do thị trường chưa hiệu quả, tâm lý nhà đầu tư, các tin tức ngắn hạn, hoặc thậm chí tin đồn và đầu cơ. Điều này có nghĩa là giá cổ phiếu là một chỉ báo của "kỳ vọng" và "tâm lý" trong ngắn hạn hơn là "giá trị thực".

Nếu một nhà đầu tư chỉ nhìn vào giá cổ phiếu mà không phân tích sâu các yếu tố cơ bản (doanh nghiệp, ngành, vĩ mô) sẽ rất dễ bị cuốn theo biến động ngắn hạn. Họ có thể mua vào khi giá bị thổi phồng bởi tâm lý lạc quan quá mức hoặc bán ra khi giá giảm do hoảng loạn, thay vì dựa trên đánh giá khách quan về giá trị thực của doanh nghiệp. Ngoài ra, nhiều nhà đầu tư có xu hướng mua những cổ phiếu giá rẻ của các công ty làm ăn kém, cho rằng đó là “món hời”, nhưng lại ngại đầu tư vào những cổ phiếu giá cao của các doanh nghiệp có tiềm năng tăng trưởng lớn. Việc đánh giá sai lệch này có thể khiến họ bỏ lỡ các cơ hội đầu tư thực sự giá trị.

II. Vốn hóa thị trường là gì và ý nghĩa thực sự của nó?

Vốn hóa thị trường (Market Capitalization) là tổng giá trị hiện tại của tất cả các cổ phiếu đang lưu hành của một công ty niêm yết trên thị trường chứng khoán, được tính bằng công thức: 

            Vốn hóa thị trường = Giá cổ phiếu hiện tại x Số lượng cổ phiếu đang lưu hành.

Vốn hóa thị trường là thước đo quan trọng để xác định quy mô thực sự của doanh nghiệp trên thị trường, giúp nhà đầu tư so sánh các công ty một cách công bằng, bất kể giá cổ phiếu cao hay thấp. Đồng thời, vốn hóa cũng phản ánh mức độ rủi ro: doanh nghiệp vốn hóa lớn thường ổn định, ít rủi ro hơn, trong khi doanh nghiệp vốn hóa nhỏ có cơ hội tăng trưởng cao nhưng đi kèm biến động mạnh và rủi ro lớn hơn.

Ví dụ:

→ Dù giá 1 cổ phiếu HPG chỉ khoảng 30.000 đồng (thấp hơn nhiều cổ phiếu khác), nhưng vì số lượng cổ phiếu lưu hành lớn, nên vốn hoá thị trường HPG vẫn thuộc top doanh nghiệp lớn nhất thị trường. Trong khi đó, giá 1 cổ phiếu TDM cao hơn, nhưng vì số lượng cổ phiếu phát hành ra ngoài rất ít, nên TDM vẫn là một doanh nghiệp vốn hoá nhỏ (small-cap).

Kết luận: Để đưa ra quyết định đầu tư thông thái, nhà đầu tư cần vượt qua những định kiến về thị giá đơn thuần. Thay vào đó, cần tập trung vào việc phân tích toàn diện doanh nghiệp dựa trên vốn hóa thị trường và các chỉ số định giá quan trọng khác như P/E, P/B, cùng với việc đánh giá các yếu tố nội tại và vĩ mô.